CoBrA

Heel vroeger waren er geen camera's. Door mooie schilderijen te maken konden de mensen toch onthouden hoe iets eruit zag. De schilder schilderde dan heel precies, zodat het heel goed leek.

Dat zie je bijvoorbeeld bij deze twee topstukken uit het Rijksmuseum in Amsterdam.

Kinderen der zee
Jozef Israëls, 1872

Portret van Alida Christina Assink
Jan Adam Kruseman, 1833

(Hier: klik! kun je meer topstukken uit het Rijksmuseum bekijken.)

Heel lang vonden veel mensen dat kunst precies moest lijken.
Maar in 1948 was er een groepje kunstenaars dat vond dat het ook anders kon.
Zij wilden zonder plan en met veel fantasie en kleur aan het werk.
Eigenlijk net als kinderen!
Daarom richtten ze een groep op: de CoBrA groep. Met de letters van de steden waar ze woonden: Copenhagen, Brussel en Amsterdam.

Karel Appel, Egill Jacobsen en Corneille waren een paar leden van de CoBrA groep, dit is werk van hen:

Vragende kinderen
Karel Appel

l'Oiseau
Karel Appel

Présence Africaine
Corneille

Egill Jacobsen
Orange Object II

Je ziet dat ze zomaar aan de slag gingen, ze dachten er niet teveel over na.
Karel Appel zei zelfs: "Ik rommel maar wat aan."

(Over Karel Appel staat een mooi voorleesverhaal in "Een hele kunst", trouwens.)

Er werden niet alleen maar schilderijen gemaakt, maar ook beelden, posters en collages.
Schilders werkten samen met dichters, zo maakten ze woord-schilderijen:

Pagina uit het gedicht Goedemorgen haan, met tekeningen van een CoBrA schilder.

Inmiddels zijn er camera's en maken we een foto als we iets heel precies willen onthouden.
Nu vinden steeds meer mensen dat kunst niet meer precies hoeft te lijken.

Wij gaan ook aan de slag zoals de kunstenaars van de CoBrA groep.

Les 1
Je gaat een (fantasie)dier timmeren en lijmen.
Het hoeft niet precies te lijken.
Je kunt ook alleen de kop maken.

Nodig:

• Een plankje hout
• Restjes hout, verfspatels, kurken, luciferhoutjes, doppen, draadjes, enz....
• Spijkers, hamers en lijm

Les 2
We gaan het dier schilderen en gebruiken daarvoor heldere kleuren.
Tip: begin met de lichtste kleur, schilder de onderdelen die wit moeten eerst. Ga dan verder met een iets donkerdere kleur (geel) en zo door.
Dan hoef je je kwast niet zo vaak te spoelen!

Nodig:

• Oude kranten
• Mengbakje
• Verf: alleen heldere kleuren. Nog geen zwart.
• Kwast
• Potje water
• Papieren handdoekje om af te vegen

Les 3
(Of aan het eind van les 2, als je snel bent.)
Je schildert wat randen zwart, en misschien een paar details.
Dit doe je met een penseel, dan kun je preciezer werken.

Nodig:

• Penseel
• Zwarte verf
• Oude krant
• Papieren handdoekje

Klaar is je CoBrA! Maak er aan de achterkant een haakje aan, of een paperclip. Dan kun je het werk ophangen.

Karel Appel
Juming fox with green virgin

Collage van oude boeken

Weet je wat een collage is?

Dat zijn uitgeknipte of uitgescheurde stukjes papier, die met lijm zijn opgeplakt.
Deze ken je vast wel:

Rupsje Nooitgenoeg

Als je goed kijkt, zie je dat Eric Carle allemaal mooie stukjes papier heeft uitgeknipt en opgeplakt.
Hij kan dat heel goed, kijk maar:

Dat papier schildert hij eerst zelf in de juiste kleuren. Daarna knipt hij stukjes uit en plakt ze op.

Maar er zijn ook hele andere beroemde collages:

Georges Braque "Reading a book"

Richard Hamilton "Fashion-plate"

Derek Gores "All summer long"

Jij kunt ook een collage maken. 

Nodig:

Een oud boek zonder plaatjes, de bladzijden eruit gescheurd

Glazen potten met ecoline, vermengd met water (1 deel ecoline met 3 tot 4 delen water)

Grote kwasten

Oude kranten

Lege (schoolmelk)dozen

Een vel tekenpapier 

Scharen

Lijm

Zwart pandakrijt

Leg oude kranten neer, en zet de potjes ecoline in de lege (schoolmelk)dozen, met op de bodem een opgevouwen krant. Als er dan een potje omvalt, stroomt de ecoline niet over de tafel en zuigt de krant het meeste op.

Eerst schilder je papier in mooie kleuren met ecoline. Je gebruikt hiervoor bladzijden uit een oud boek. Scheur ze los en geef ze een kleur.

Het is handig om samen genoeg gekleurde papiertjes te maken voor de hele klas. 

Schilder ook ieder een vel tekenpapier in een mooie achtergrondkleur. (Zet daar eerst met potlood je naam op). Hier ga jij later je collage op plakken.

Handig: ecoline plakt niet: je kunt de geschilderde bladzijden gewoon per kleur op elkaar stapelen om ze te laten drogen. Kijk, hier zie je dat:

Als alles droog is ga je met al die gekleurde bladzijden een collage maken. Knip of snijd ze eerst doormidden, dat is groot genoeg en zo kun je ze goed delen met elkaar.

Wat gaat het worden? 

Een dier? Of je droomhuis? Wordt het een lekkere taart? Een mens, een monster of een mooie plant? 

Bedenk eerst een heel goed plan en ga dan aan het werk. Knip al je onderdelen uit en plak ze op je achtergrondpapier. 

Als de lijm goed droog is, maak je de randjes zwart met krijt. Let op: alleen de randjes! 

Hier zie je wat voorbeelden van droomhuizen:

Als alles af is, kun je het kunstwerk bijsnijden, zodat het er nog mooier uitziet.

Hoe ziet jouw collage eruit? Wat vind jij van de collages van de anderen? 

Kon je nog iemand tips geven? Of kreeg je zelf een goede tip?

Breed plakband en folie

Er worden al duizenden jaren beelden van mensen gemaakt.
Weet jij een beeld in de buurt?
Ken je deze misschien?

Het beeld is van staven metaal gemaakt door Antony Gormley, een Engelsman.

Weet je hoeveel staven metaal hij heeft gebruikt? Wel 1800! Het beeld is 26 meter hoog.

Een beeld kan ook gemaakt zijn van ander materiaal, kan jij voorbeelden bedenken?

Dit beeld, De denker, is van Auguste Rodin, hij maakte het in 1881. Het is van brons.

Er bestaan stenen beelden, zoals het vrijheidsbeeld in New York.

Maar ook beelden van klei, hout en polyester.

Het terracottaleger

Houten boeddha

Polyester konijnen

Wij gaan een beeld maken van iets heel anders, namelijk...... plakband!

Dit hebben we nodig:

Huishoudfolie

Breed plakband

Scharen

Een verbandschaar

Touw en rietjes om het beeld op te hangen

Eventueel een spuitbus verf.

Het gaat zo:

1) Omwikkel een lichaamsdeel (niet te strak!) met één laagje huishoudfolie.

2) Knip stukken breed plakband en plak die aan de tafelrand. Zorg ervoor dat je het begin van de rol goed vasthoudt. Je vindt het lastig terug als het weer aan de rol vastplakt.

3) Plak kruislings en overlappend, net zo lang tot het plastic niet meer zo makkelijk in te deuken is.

4) Knip het omhulsel voorzichtig los met de verbandschaar.

5) Plak de kniprand weer dicht met tape.

6) Kies een houding (misschien kan iemand model staan) en plak de delen met het brede plakband aan elkaar.

Jullie gaan werken in groepjes van drie: ééntje knipt plakbandjes en hangt ze klaar, de tweede plakt en de derde stelt zijn lichaamsdeel beschikbaar.

Om de lichaamsdelen over de groepjes te verdelen, kunnen jullie deze figuur gebruiken. Trek bijvoorbeeld lootjes.

Tips:

Omwikkel liever geen blote huid, dek eerst af met een theedoek, bijvoorbeeld.

Omwikkel natuurlijk niet het hele hoofd, maar alleen een soort capuchon.

Buig bijvoorbeeld je elleboog of je knie, voor een goed effect.

Je kunt een beeld met de hele klas maken, of meerdere beelden in kleine groepjes. 

Ook kun je bijvoorbeeld een mens met 4 benen maken, of een armen-beeld.

Wat kunnen jullie nog meer bedenken?

Het beeld kan makkelijk gespoten worden met een spuitbus.

Bron van de foto: klik!

Deze les komt uit het boekje "Zoek de ruimte" van Jaap Velserboer, en is ook hier te vinden: klik!